Ο Πολιτισμός Liangzhu (5300–4300 π.Χ.) ήταν στην Ανατολική Ασία ο τελευταίος κινεζικός νεολιθικός πολιτισμός νεφρίτη ,καθώς και ο πρώτος με κρατική υπόσταση οικισμός, στο Δέλτα του ποταμού Yangtze.
Η τοποθεσία ευρίσκεται ΒΔ της πόλης Χαντζόου και της επαρχίας Σεϊζιάν και η επιρροή της απλωνόταν μέχρι το Σαανσί και την Γκουανγκντόνγκ.Παρακάτω θα περιγράψουμε ένα ταξίδι στον τόπο και τον χρόνο της Ανατολικής Κίνας , μέσω συμβολικής αλληλοσύνδεσης εικαστικών και ιστορικών προσεγγίσεων ….
Της Αντωνίας Τρουμπούκη
Τον Οκτώβριο του 2023 πραγματοποιήθηκε στο Πεκίνο το 3ο Παγκόσμιο Συνέδριο ,στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Μία Ζώνη ,΄Ενας Δρόμος ,όπου υπήρχαν εκπρόσωποι 185 κρατών . Εκεί ανακοινώθηκe από τον κ,Xi Jinping για την ενθάρρυνση του διαλόγου και την αμοιβαία συνεργασία μεταξύ των λαών η καθιέρωση του,< Λιανγκζού Φόρουμ> προς τιμήν της πρώτης ασιατικής πολιτείας της Νεολιθικής εποχής .η οποία διέθετε όλα τα απαιτούμενα στοιχεία οικισμού, όπως εναρμόνιση του ανθρώπου με την φύση ,βιωσιμότητα, κοινωνική συνοχή, νομοθεσία, αγροτική ,οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη με την παραγωγή και διακίνηση των πρώϊμων χαρακτηριστικών κινεζικών καλλιτεχνημάτων .Θ΄ακολουθήσει πλήθος σχετικών εκδηλώσεων στην Ελλάδα ,Ρωσία ,Ισπανία κ.ά.
1. Η ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ του YE XUE , απόφοιτου της Ακαδημίας Σαανξί της Ξιαν, σε συνεργασία με τα Γραφεία τύπου της Σειζιάν, είχε τα εγκαίνιά της στις 7 Δεκεμβρίου 2023 στο Μιν Αρτ Σέντερ και θα διαρκέσει μέχρι 30 Ιανουαρίου 2024. Ο τίτλος της έκθεσης ήταν :¨ Διαλογική Συζήτηση για την συμβολή του πολιτισμού της Λιανκτζού στον Κινεζικό πολιτισμό¨ .Κατά την επίσκεψή μας θαυμάσαμε την εμπειρία του καλλιτέχνη στην λιτότητα των εκφραστικών μέσων ,σε διάφορα θέματα κυρίως της κινεζικής ιστοριογραφίας . Με την προσωπική του σφραγίδα πλάθοντας υλικά και χρησιμοποιώντας τεχνικές Δύσης και Ανατολής δημιουργεί ,μέσω της δυναμικής της αφαίρεσης , έργα υπέροχης εικαστικής απόδοσης ,με δυναμισμό και υπακούοντας στο μέτρο, δημιουργήματα που συμβολίζουν την ενότητα Ανατολής και Δύσης ,προβάλλοντας τις ηθικές αξίες και την αλληλοεξάρτηση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον ,μέσω της διατήρησης της αρμονίας έχοντας απώτερο σκοπό την επίτευξη της πνευματικής ολοκλήρωσης. Διαποτισμένος με τις κινεζικές ιστορίες και παραδόσεις αποδίδει με πολλαπλές εκφράσεις την οντότητα του Κίτρινου Ποταμού , τους στρατιώτες του Πήλινου Στρατού κ.ά ,που αποτελούν θέματα υψηλού συμβολισμού. ¨Εργα του κοσμούν πινακοθήκες , ιδιωτικές συλλογές υψηλόβαθμών διεθνών αξιωματούχων κ,ά. . ,
2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΑΝΚΤΖΟΥ ,Ο αρχαιολογικός χώρος έχει διαστρωμάτωση ποικιλόμορφων ευρημάτων ,καθώς και τεχνουργήματα από λάκα , νεφρίτη, μετάξι, ελεφαντόδοντο, αντικείμενα που βρίσκονται αποκλειστικά σε ταφές πλουσίων, ενώ η κεραμική βρέθηκε σε ευρήματα φτωχότερων τάξεων. Αυτός ο διαχωρισμός δείχνει ότι η περίοδος Liangzhu ήταν μια πρώϊμη εποχή, που χαρακτηρίζεται από τη σαφή διάκριση μεταξύ των κοινωνικών τάξεων .
Υπήρξε παν-περιφερειακό αστικό κέντρο , που είχε δημιουργηθεί στην τοποθεσία Liangzhu, στο βορειοδυτικό Hangzhou, Zhejiang, και άρχοντες από αυτήν την τοποθεσία διοικούσαν τα διάφορα τοπικά κέντρα. Ο πολιτισμός του Λιανγκτζού είχε εξαιρετική σφαίρα επιρροής .Η κύρια τοποθεσία Liangzhu ήταν ίσως η παλαιότερη νεολιθική τοποθεσία στην Ανατολική Ασία με κρατική υπόσταση . Η τοποθεσία τύπου Liangzhu ανακαλύφθηκε στην κομητεία Yuhang του Zhejiang και ανασκάφηκε αρχικά από τον Shi Xingeng το 1936.
Στις 6 Ιουλίου 2019, η Liangzhu εγγράφηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς .
2α. κλιματική αλλαγή = καταστροφή της Λιαντζού
Ο πολιτισμός Liangzhu ήκμασε γύρω στο 2500 π.Χ., αλλά εξαφανίστηκε από την περιοχή της λίμνης Taihu μετά το 2300 π.Χ. δεν εντοπίστηκαν ίχνη του πολιτισμού..
Πρόσφατες έρευνες όμως οδήγησαν τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι η καταστροφή του πολιτισμού Liangzhu προκλήθηκε από ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως π.χ. πλημμύρες, καθώς ,όπως βλέπουμε, τα πολιτιστικά ευρήματα διακόπτονται συνήθως από λασπώδη ή ελώδη πεδινά στρώματα με θαμμένα δέντρα. Ένα εναλλακτικό σενάριο είναι ότι οι εξαιρετικά έντονες βροχοπτώσεις των μουσώνων κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οδήγησαν σε μαζικές πλημμύρες , που κατέστρεψαν τα φράγματα και τους οικισμούς του πολιτισμού. Αυτή η θεωρία υποστηρίχθηκε από μελέτη του 2021, που υποδηλώνει ότι μια περίοδος δεκαετιών υψηλής βροχόπτωσης υπήρξε (μεταξύ 4345 ± 32 ετών και 4324 ± 30 ετών B.P.), που πιθανώς προκλήθηκε από την αυξημένη συχνότητα των συνθηκών Ελ Νίνιο-Νότιας Ταλάντωσης και που συν έπεσε με την εξαφάνιση αυτού του πολιτισμού.
Οι ερευνητές δήλωσαν ότι <οι τεράστιες βροχοπτώσεις σε ολόκληρη τη μέση-κάτω όχθη της κοιλάδας του ποταμού Yangtze μπορεί να προκάλεσαν ποτάμιες ή θαλάσσιες πλημμύρες , που μεταφέρθηκαν από το λόφο του ποταμού Yangtze και έτσι εμπόδισαν την ανθρώπινη εγκατάσταση και την καλλιέργεια ρυζιού.>
Μαζικές πλημμύρες λόγω της κακής αποστράγγισης της γης με χαμηλό υψόμετρο, μπορεί να ανάγκασαν τους κατοίκους του Λιανγκζού να εγκαταλείψουν την πρωτεύουσα και τις κατοικίες τους στην πεδιάδα του Ταϊχού, οδηγώντας τελικά στην κατάρρευση ολόκληρου του πολιτισμού του Λιανγκζού. Αυτό μπορεί να συνέβη κατά την εποχή, που οδήγησε στην παγκόσμια ξηρασία , που εξακριβώνεται με την καταστροφή των περισσότερων πρώτων ανθρώπινων πολιτισμών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της κοιλάδας του Ινδού, της εποχής Παλαιών Βασιλείων της Αιγύπτου και των Ακκάδων στη Σουμερία.
2β. γεωργία & πολεοδομία της ιστορικής περιοχής
Ο πολιτισμός διέθετε προηγμένη γεωργία, συμπεριλαμβανομένης της άρδευσης, της καλλιέργειας ρυζιού και της υδατοκαλλιέργειας. Τα σπίτια κατασκευάζονταν συνήθως σε πασσάλους, σε ποτάμια ή στις ακτές.
Μια νέα ανακάλυψη ερειπίων θεμελίων αρχαίων τειχών πόλης ανακοινώθηκε από την επαρχιακή κυβέρνηση Zhejiang στις 29 Νοεμβρίου 2007. Συνήχθη το συμπέρασμα ότι η τοποθεσία ήταν το κέντρο του πολιτισμού Liangzhu. Ένα νέο Μουσείο Πολιτισμού Liangzhu ολοκληρώθηκε το 2008 και άνοιξε τις πύλες του . Η αρχαία πόλη Liangzhu βρίσκεται σε ένα υγρότοπο στην πεδιάδα των δικτύων ποταμών μεταξύ του όρους Daxiong και του βουνού Dazhe της οροσειράς Tianmu. Αυτή η αρχαία πόλη λέγεται ότι υπήρξε η μεγαλύτερη κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου. Η εσωτερική της έκταση είναι 290 εκτάρια περιβάλλεται από πήλινους τοίχους, που είχαν έξι πύλες προς και από την πόλη. Στο βόρειο, ανατολικό και νότιο τοίχο βρίσκονταν δύο από αυτές . Στο κέντρο βρισκόταν ένα παλάτι που εκτείνονταν σε 30 εκτάρια και υπήρχαν επίσης στοιχεία για ένα σχέδιο τεχνητής αντιπλημμυρικής προστασίας το οποίο εφαρμόστηκε στο Liangzhu εκείνη την εποχή. Φαίνεται να υπήρχε εκεί και ένας σιτοβολώνας ο οποίος ενδέχεται να περιείχε έως και 15.000 κιλά κόκκου ρυζιού.
Υπάρχουν πολλές είσοδοι πλωτών οδών, τόσο εντός όσο και εκτός της πόλης, που τη συνδέουν με τα δίκτυα των ποταμών. Μέσα στην πόλη, υπήρχαν τεχνητά χωμάτινα αναχώματα και φυσικοί λόφοι. Έξω από την περιτοιχισμένη περιοχή, βρίσκεται έκταση από 700 στρέμματα, ενώ οι κατοικίες φαίνεται ότι είναι χτισμένες με πολεοδομικό σύστημα. Βορειότερα, περίπου στα 8 χιλιόμετρα απόσταση, βρέθηκαν διάφορες τοποθεσίες που μοιάζουν με φράγματα και εικάζεται ότι αντιστοιχούν σε ένα αρχαίο σύστημα αντιπλημμυρικής προστασίας. Επίσης, ανακαλύφθηκε μέσα και έξω από την πόλη ένας μεγάλος αριθμός αρχαιολογικών ευρημάτων ,όπως εργαλείων αγροτικής παραγωγής, διαβίωσης, για στρατιωτικούς και τελετουργικούς σκοπούς, που κατασκευάζονται από πολυάριθμα ευαίσθητα είδη νεφρίτη Liangzhu πολιτιστικής αξίας. Τα ερείπια περιλαμβάνουν τείχη πόλεων, θεμέλια μεγάλων κατασκευών, τάφους, βωμούς, κατοικίες, αποβάθρες και άλλα
Μια τυπική κοινότητα Liangzhu, δείγματα της οποίας έχουν βρεθεί περισσότερες από 300 μέχρι στιγμής, επέλεγε πάντα να ζει κοντά σε ποτάμια. Έχουν ανακαλυφθεί βάρκες και κουπιά , που υποδηλώνουν επάρκεια σε σκάφη. Τα σπίτια υψώνονταν σε ξύλινα δοκάρια επίσης, για να προστατευθούν από τις πλημμύρες, αν και τα σπίτια σε υψηλότερο έδαφος περιλάμβαναν ημι-υπόγεια σπίτια με αχυρένιες στέγες. Ο πολιτισμός Liangzhu, λέγεται ότι ήταν πιο κοινωνικά ανεπτυγμένος και πιο πολύπλοκος από τους βόρειους σύγχρονους στην κοιλάδα Han.
2γ. Ιδιαίτερα αρχαιολογικά τεχνουργήματα Λιαντζού
Οι κάτοικοι των τοποθεσιών Liangzhu κατασκεύασαν πολλά είδη τεχνουργημάτων ,όπως λαβές σε σχήμα «λυγισμένου γόνατου»,καθώς και πέτρινες , τεχνοτροπίας που έδινε έμφαση στη χρήση σπειρών και κύκλων, χάραξη αγγείων, βάθρων .Αγγειοπλαστική με ανάγλυφες διακοσμήσεις, στροβίλους από ψημένο πηλό, μαχαίρια θερισμού από σχιστόλιθο , αιχμές δόρατος κά.
Η αγγειοπλαστική είχε συχνά διακόσμηση. Μερικά από τα αγγεία Liangzhu θυμίζουν το στυλ του μαύρου “κελύφους αυγού” του Shandong Longshan, ωστόσο τα περισσότερα διέφεραν και ήταν ένα γκρι χρώμα μαλακής καύσης με μαύρο ή κόκκινο χρώμα. Υπήρξαν επίσης ενδείξεις ότι σωματίδια τρεμολίτη χρησιμοποιούνται ως συστατικό για την κατασκευή μερικών από τα μαύρα αγγεία «κελύφους αυγών». Διαπιστώθηκε ότι το μαύρο χρώμα της κεραμικής προήλθε από παρόμοιες εξελίξεις στις διαδικασίες ενανθράκωσης και ψησίματος. Παρατηρήθηκαν ομοιότητες μεταξύ του Liangchengzhen, της μεγαλύτερης τοποθεσίας Dawenkou, της διαδικασίας κατασκευής αγγειοπλαστικής .Η τοποθεσία Guangfulin έδειξε επιρροή από πιο βόρειους πολιτισμούς.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι ορισμένοι από τους άξονες στις τοποθεσίες Liangzhu κατασκευάστηκαν με εργαλεία διαμαντιών. Οι κάτοικοι του Liangzhu, χρησιμοποιώντας αυτά τα εργαλεία, δούλεψαν κορούνδιο σε τελετουργικά τσεκούρια. Τα τσεκούρια λέγεται ότι «έχουν γυαλιστεί σε μια λάμψη που μοιάζει με καθρέφτη». Οι τεχνικές που χρησιμοποίησαν παρήγαγαν αποτελέσματα που λέγεται ότι είναι δύσκολο να αναπαραχθούν ακόμη και με τη σύγχρονη τεχνολογία.
Αυτή είναι η παλαιότερη γνωστή χρήση εργαλείων διαμαντιών παγκοσμίως, χιλιάδες χρόνια νωρίτερα από ό,τι το πετράδι ήταν γνωστό ότι είχε χρησιμοποιηθεί αλλού. Οι ερευνητές σημειώνουν επίσης ότι αυτός είναι ο μόνος προϊστορικός πολιτισμός, που είναι γνωστό ότι δουλεύει το ζαφείρι.
3 . Η ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ :¨Αξίζει σύντομα να παραλληλίσουμε τον προϊστορικό χώρο της Λιανκτσού με τα αντίστοιχα της ίδιας εποχής στην χώρα μας . Μετά την Παλαιολιθική εποχή των τροφοσυλλεκτών ,η Μεσολιθική (10.000-7.000 πχ) ,η Νεολιθική εποχή(6.500-3.000 πχ) ,που έχουν εντοπιστεί 63 οικισμοί ,όπως στο Δισπηλιό ηλικίας 7.000-5500 ετών ,που ανακαλύφθηκε το 1932 από τον Κεραμόπουλο στο νότιο σημείο της λίμνης της Καστοριάς ,με ένα πλούσιο οικοσύστημα από πέτρα ξύλο ή πηλό , για χειροποίητες καλύβες ,αναπαράσταση των οποίων βλέπουμε στον χώρο της λίμνης, βάρκες ,για μεταφορά και ψάρεμα .Ασχολία με την γεωργία , με την καλλιέργεια μονόκοκκου σιταριού ,κριθαριού και βρώμης ,την κτηνοτροφία και την αγγειοπλαστική αργότερα με ψημένο πηλό για κατασκευή αντικείμενων καθημερινής χρήσεως ,χρησιμοποίηση δερμάτων ζώων ,μέχρι και μουσικών οργάνων . Το σημαντικώτερο είναι ότι στα ευρήματα του Δισπηλιού υπάρχει είδος παλαιάς γραφής που δεν έχει επιτευχθεί η ανάγνωσή της.
Άλλες περιοχές νεολιθικού πολιτισμού στην χώρα μας είναι στη Θεσσαλία η λίμνη Κάρλα ,στο Σέσκλο και Διμηνιό Βόλου ,στην Αργολίδα η Νεμέα ,Λέρνα και ¨Αργισος ,στην Κρήτη η Κνωσσός ,τα Σέρβια Κοζάνης, την Ελάτεια Φωκίδος, την Χαιρώνια, το Λιανοκλάδι την Ν. Μάκρη κ.ά .που δεν έχουν ερευνηθεί ακόμη .
Στις Κυκλάδες αναπτύχθηκαν στην αρχή οικισμοί γεωργοκτηνοτροφικοί από 6800–3200 . Οικιστικά συγκροτήματα πλινθόκτιστα με πηλό και άργιλο με ξύλινες αντηρίδες ,λίθινη ή ξύλινη θεμελίωση ,πρώϊμη κεραμική με στιλβωμένα κόκκινα ή μαύρα εγχάρακτα αντικείμενα .οστέϊνα κοσμήματα ,εργαλεία από οψιανό που ήταν πολύ εξαγώγιμο προιόν ,πυριτόλιθο. κά. Την Χαλκολιθική εποχή κατασκευάζονταν κοσμήματα από μέταλλα ,χρυσό και άργυρο. Την τελική Νεολιθική εποχή στις θαλάσσιες σπηλιές των νησιών πραγματοποιείτο συνήθως η ανταλλαγή των αγαθών και οι μεταφορές τους με πιθάρια σε διάφορους προορισμούς ,όπως και τα μεταλλεύματα μολύβδου, αργύρου ,κασσίτερος κ.α
Ο Μινωϊκός πολιτισμός υπήρξε ο πρώτος πολιτισμός στην Ευρώπη και επηρέασε αντίστοιχα τον Κυκλαδικό και Μυκηναϊκό ,με τις υπέροχες γραμμικές γραφές κ.ά.
Θα μπορούσαν να περιγραφούν πολλά με την εξιστόρηση της αντίστοιχης προϊστορικής περιόδου της χώρας μας .Ελπίζουμε να περιληφθούν στις επόμενες εκδηλώσεις ,όπως επιστημονικές ημερίδες ,καλλιτεχνικά εργαστήρια ,ταξίδια κ.ά ,που είναι προγραμματισμένα να πραγματοποιηθούν στο νέο έτος .,.Εμείς ευχαριστούμε πολύ την διεύθυνση του Κέντρου Τέχνης Μιν Αθηνών ,ιδιαίτερα τη κα Yu Limin και τον Γενικό διευθυντή κο Γεώργιο Ταξιαρχόπουλο για την εκδήλωση του εικαστικού έργου και τις πληροφορίες , που μας παραχωρήθηκαν με τα στοιχεία της αρχαιολογικής έρευνας της προϊστορικής πόλης Λιανκτσού ,που αποτελεί διαχρονικό σύμβολο της απαρχής της ζωής της κινεζικής πολιτείας ,καθώς και του πολύ επίκαιρου θέματος της εποχής μας ,της προστασίας και σεβασμού του φυσικού περιβάλλοντός μας.
Θερμά συγχαρητήρια και καλή συνέχεια στο έργο σας .
